Hint asıllı Britanyalı-Amerikalı yazar Salman Rüşdi, Galler’deki bir edebiyat festivalinde konuştu.
77 yaşındaki yazar, sağ gözünü kaybettiği 2022’deki saldırının ardından ilk kez kalabalık bir etkinliğe katıldı.
Ağustos 2022’de New York’ta bir konferansta konuşma yaparken o tarihte 24 yaşında olan Lübnan asıllı ABD’li Hadi Matar, sahneye çıkıp Rüşdi’yi karnından, boynundan ve yüzünden toplam 15 kez bıçaklamıştı.
Rüşdi’nin gözü kendi deyimiyle ‘rafadan bir yumurta’ gibi yanağından sarkmış, karaciğerinde hasar oluşmuş ve sinir zedelenmesinden bir eli felç kalmıştı.
Guardian‘ın haberine göre Galler’deki etkinlikte bu kez sahne çevresinde polisler ve güvenlik görevlileri yer aldı.
Rüşdi festivaldeki konuşmasında yapay zekayı hiç denemediğini, hatta hiç varolmadığını hayal etmeyi tercih ettiğini belirtti.
Yazar bununla beraber yapay zekanın sorununun, ‘kendi şakalarını uyduramaması’ olduğunu öne sürdü.
Yapay zeka için “Espri anlayışı yok,” dedi, “ChatGPT’den fıkra dinlemek istemezsiniz. Ama bir gün ChatGPT komik bir kitap yazarsa, işte o zaman yandık.”
Rüşdi ayrıca Matar’ın 25 yıl hapisle cezalandırıldığı davanın sonuçlanmasından ve saldırganın en ağır cezayı almasından memnun olduğunu söyledi.
Ama kendisi için olayı asıl nihayete erdirenin bunları yazmak olduğunu söyledi.
Rüşdi geçen yıl saldırıyı anlattığı Knife: Meditations After An Attempted Murder (Bıçak: Bir Cinayet Girişimi Üzerine Meditasyonlar) adında bir kitap yayınlamıştı.
Rüşdi, yıl sonuna doğru yayınlanacak yeni öykü kitabı The Eleventh Hour‘dan da bahsetti. Yazarken ‘eve dönmüş gibi’ hissettiğini söyledi.
Rüşdi hakkındaki ölüm fetvası
Rüşdi’nin 1988’de yayınlanan Şeytan Ayetleri romanı siyasi ve toplumsal büyük krizlere yol açtı.
Roman, Hazreti Muhammed’in ve İslamın aşağılandığı belirtilerek ‘küfür’ sayıldı ve dönemin İran lideri Ayetullah Humeyni, Rüşdi hakkında ölüm fetvası verdi.
1991’de romanın Japonca çevirmeni Hitoshi Igarashi öldürüldü.
1993’te Türkiye’de romanı Aziz Nesin çevirmeyi denedi. Küçük bir bölümünü, tepkilere ve Bakanlar Kurulunca kitap yasaklanmasına rağmen Aydınlık Gazetesi’nde tefrika etti.
Romanı çevirme girişimi bile, 2 Temmuz 1993’teki Madımak Katliamı’nın tetikleyicilerinden oldu.
Bu arada İran’ın Humeyni’den sonraki dini lideri Ali Hamaney de Rüşdi’nin öldürülmesi fetvasını yineledi.
Rüşdi’nin gözünü kaybetmesine neden olacak kadar canlı kalan süreçte saldırgan Hadi Matar, ifadesinde 2006’da Hizbullah lideri Nasrallah’ın Rüşdi’yle ilgili bir konuşmasının, saldırının motivasyonunu oluşturduğunu söyledi.
